Koja grupa ljudi nikako ne smije preskakati doručak? U nastavku teksta pročitajte šta tvrdi doktorka. Doručak je više od jutarnje rutine — to je temelj za stabilan metabolizam i energetski balans tokom dana. Iako su trendovi periodičnog posta i preskakanja obroka postali popularni, stručnjaci upozoravaju da određene grupe ljudi ne bi smjele da preskaču doručak. Posebno se ističu osobe sa hroničnim bolestima poput dijabetesa tipa 2, kod kojih izostavljanje prvog obroka može imati ozbiljne posledice.
-
Šta se dešava u tijelu kada preskočimo doručak?
Endokrinolog dr Luiza Napiorkovska na svom Instagram profilu ukazuje na posledice koje doručak — ili njegov nedostatak — može imati na organizam, naročito kod osoba sa metaboličkim problemima. Prema njenim riječima, preskakanje doručka doprinosi povećanju nivoa insulina i razvoju insulinske rezistencije, što vodi ka nakupljanju masnog tkiva u predelu stomaka.
“Visoke koncentracije insulina tokom dana, uzrokovane izostavljanjem doručka, ne samo da remete ravnotežu šećera u krvi, već i negativno utiču na koncentraciju i pažnju,” upozorava dr Napiorkovska.
Drugim riječima, tijelo ulazi u stanje stresa, tražeći izvore energije koje ne dobija na vrijeme. Kao odgovor, pankreas pojačava lučenje insulina, što može dugoročno iscrpljivati beta ćelije koje regulišu nivo šećera u krvi.
-
Dijabetičari su pod posebnim rizikom
Istraživanja potvrđuju stavove ljekara. U stručnom časopisu Diabetes Care još 2015. godine objavljeno je da preskakanje doručka kod osoba sa dijabetesom tipa 2 izaziva pogoršanje kontrole glukoze tokom dana. Umjesto očekivanog stabilizovanja šećera u krvi usljed posta, dolazi do obrnutog efekta — veće oscilacije i viši ukupni dnevni prosjek glukoze.
Profesorica Danijela Jakubović sa Univerziteta u Tel Avivu dodatno je osvetlila ovu temu u razgovoru za Life Line Screening, navodeći konkretne posledice koje su uočene tokom istraživanja. “Očekivali smo da preskakanje doručka neće biti korisno, ali nismo pretpostavili koliko štetno zapravo može biti,” rekla je Jakubović. Njeno istraživanje je pokazalo da je kod osoba sa dijabetesom tipa 2 došlo do značajnog pogoršanja funkcije beta ćelija već nakon jednog dana bez doručka.
Konkretno, pacijenti su imali viši nivo šećera u krvi tokom čitavog dana i slabiji odgovor organizma na kasnije obroke, što ukazuje na pogoršanu toleranciju glukoze.
-
Insulin, mozak i masne naslage: začarani krug
Osim što utiče na metabolizam glukoze, preskakanje doručka ima i druge negativne posledice. Hormonski disbalans koji se javlja rano ujutru može narušiti kognitivne funkcije. Dr Napiorkovska naglašava da visoke razine insulina remete moždane funkcije odgovorne za pažnju i memoriju.
Istovremeno, tijelo zbog izostanka jutarnje energije počinje da skladišti rezerve — najčešće u vidu visceralne masti, odnosno masnoće oko unutrašnjih organa. Ova vrsta masti je posebno opasna jer se direktno povezuje s povišenim rizikom od kardiovaskularnih bolesti, metaboličkog sindroma i zapaljenskih stanja.
-
Nisu svi jednako osjetljivi — ali neki jesu
Važno je napomenuti da efekti preskakanja doručka nisu isti za sve. Kod zdravih osoba s dobrim metaboličkim statusom, povremeno izostavljanje obroka možda neće izazvati drastične posledice. Međutim, kod onih koji već imaju insulinsku rezistenciju, hormonalni disbalans, gojaznost ili dijabetes, prvi jutarnji obrok igra ključnu ulogu u stabilizaciji metabolizma.
Posebno ranjiva grupa su dijabetičari koji već imaju oštećenu funkciju pankreasa. Kod njih je pravovremeni unos hrane neophodan kako bi se održao balans glukoze i izbegla dodatna opterećenja na već oslabljene beta ćelije.
-
Kada i šta doručkovati?
Stručnjaci se slažu da kvalitet doručka ima jednaku težinu kao i sam čin doručkovanja. Idealan doručak za osobe s dijabetesom i drugim metaboličkim poremećajima trebalo bi da sadrži kombinaciju proteina, zdravih masti i složenih ugljenih hidrata — bez rafinisanih šećera i praznih kalorija.
Na primjer, integralni hleb sa avokadom i kuvanim jajetom, jogurt sa orasima i zobenim pahuljicama, ili omlet sa povrćem i kriškom integralnog tosta. Takvi obroci omogućavaju postepeno otpuštanje glukoze i bolju kontrolu apetita tokom dana.
